Anderhalve week terug hoorde ik het, door Sport071 uitgezonden, interview met Arie Koeman die een mooi en realistisch beeld over zijn carrière als speler, scheidsrechter en assistent-scheidsrechter schetste. Het was leuk om te horen hoe vlot en onbevangen Arie in dit interview overkwam en antwoord gaf op de aangedragen gespreksonderwerpen. Waar veel mensen zichzelf nog wel eens wat mooier, beter en belangrijker afschilderen bleef Arie bescheiden en realistisch. Of zijn (toekomst) visie op het Leids voetbal juist is zal de tijd leren, maar het interview bevestigde helemaal het beeld van Arie zoals ik hem ik al jaren ken. Hij praat vlot, weet waar hij het over heeft en is niet bang om zijn mening te ventileren.
Zo was hij ook in de periode als assistent-scheidsrechter, waarbij ik veel met hem op de Nederlandse amateurvelden heb mogen samenwerken. Als assistent liep hij dicht bij het publiek en kreeg hij veel ‘commentaar’ over zich heen. Hij bleef altijd rustig en deed onverstoorbaar zijn werk. De zaterdag was een feestje als je met hem op pad ging en, aangezien we beiden genoten van deze middagen verlieten wij niet zelden het sportpark op een tijdstip dat veel van onze collega’s de zaterdagavondfilm al aan het kijken waren. Na de wedstrijd werd steevast de kantine nog even opgezocht en werd er een biertje gedronken met spelers en supporters van de beide verenigingen.
Eén gespreksonderwerp van het interview sprong er voor mij bovenuit. Het was het moment dat Arie zijn ergernis uitte over de wijze waarop het publiek zich veelal uitlaat over het optreden van de scheidsrechter. Arie hield een pleidooi voor meer respect en waardering voor de man of vrouw in het zwart (of wat voor andere kleur dan ook). Deze oproep is mij (uiteraard) uit het hart gegrepen.
Kritiek op de scheidsrechter bestaat al vanaf het moment dat scheidsrechters worden ingezet om wedstrijden te leiden. Dat is niet vreemd en ook zeker toegestaan, mits het de fatsoensnormen niet overschrijdt. Ik begrijp ook best dat het voor supporters in sommige gevallen moeilijk is om je kalmte te bewaren. Veel wedstrijden worden geleid door clubscheidsrechters. Dan praat ik over de lagere senioren- en juniorenteams. Ik realiseer me ook dat deze clubscheidsrechters lang niet allemaal even objectief zijn en (bewust of onbewust) wat meer op de hand van hun eigen (thuis)vereniging zijn als ze een beslissing nemen. Ook komt het voor dat een clubscheidsrechter er alles aan doet om niet als ‘thuisfluiter’ te worden aangemerkt. Dan zijn de klachten veelal afkomstig van de thuisclub zelf. En heb je dan iemand die noch een thuisfluiter, noch een uitfluiter is, dan is het te hopen dat deze voldoende kennis van de regels heeft en over voldoende spelinzicht beschikt om zo’n wedstrijd tot een goed einde te brengen. Als supporter of ouder is het soms ook ‘om gek van te worden’.
Wat zou het toch mooi zijn als we hier ook KNVB scheidsrechters voor in zouden kunnen zetten, maar die zijn er dus domweg niet. De KNVB beschikt over voldoende scheidsrechters om de standaardklassen (eerste elftallen), de hoogste reserveklassen en de landelijke jeugdklassen te bemannen. In dat scheidsrechtersarsenaal loopt van alles rond, van groen tot overrijp. Om het bestand op peil te houden doet de KNVB er van alles aan om scheidsrechters die willen stoppen te overtuigen om door te gaan. Ondanks dat er veel aanwas is van jeugdig talent loopt het aantal scheidsrechters echter terug en de vraag is waar deze terugloop aan te wijten is.
Uit onderzoek is gebleken dat er verschillende oorzaken aan te wijzen zijn, en één daarvan is zonder meer het gedrag en de verbale agressie van supporters jegens de arbitrage. Een fenomeen wat vooral bij de standaardteams te herkennen is, waar onafhankelijk neutrale scheidsrechters zijn aangesteld. Zij hebben dus geen enkele band met de verenigingen waarvan zij wedstrijden fluiten. Maar zij ontkomen niet aan de over de afrastering hangende supporters die de hele wedstrijd verwensingen, scheldwoorden en soms zelfs dreigementen naar de man of vrouw in het zwart (of andere kleur) uiten. In sommige gevallen gaan zij zelfs zo ver dat zij de scheidsrechter bij het verlaten van het speelveld bij het hek opvangen en hem daar nog wat extra verwensingen (zoals: vooral geen fijn weekend verder) toewensen of nog even inprenten dat ‘je er echt niets van kan’.
Dit gedrag is van invloed op het plezier wat alle door de KNVB aangestelde en dus neutrale scheidsrechters, jong en oud, halen uit het uitvoeren van hun hobby. Jonge scheidsrechters beschikken over de vereiste kennis en hebben de competentie om een wedstrijd te leiden. In een aantal gevallen is mentale weerbaarheid het struikelpunt van de scheidsrechter wanneer zij worden geconfronteerd met bovenstaand gedrag. Een groot aantal goede of talentvolle scheidsrechters besluit mede door het voortdurende negatieve commentaar en gebrek aan erkenning (ik heb het nog niet eens over waardering) na enkele jaren hun fluit aan de wilgen hangen en zich met een andere vrijetijdsbesteding bezig gaan houden. En zo raken we weer een gemotiveerde en getalenteerde scheidsrechter kwijt. Maar ook ervaren scheidsrechters die al het nodige hebben meegemaakt haken af. Zij kunnen over het algemeen het commentaar en de reacties van spelers goed relativeren en in de context plaatsen. Het voortdurende commentaar van de zijlijn wekt echter steeds meer irritatie op. Ik verzeker u het draagt niet bij aan het plezier wat een scheidsrechter van zijn hobby hoopt te hebben. Dit gedrag nodigt ook niet uit om na afloop ‘gezellig’ nog even een afzakkertje in de kantine te halen. Kortom het plezier bij de scheidsrechter trekt langzaam weg met als gevolg dat deze besluit te stoppen bij de KNVB, iets anders gaat doen of zich al snel bij zijn ‘eigen’ vereniging aanmeldt en daar jeugd of lagere senioren gaat fluiten.
Een enkele uitzondering daargelaten komen de verenigingen binnen ons verzorgingsgebied allemaal uit op het zesde landelijke voetbalniveau of lager. Toch verwachten wij in deze klassen kennelijk scheidsrechters van het niveau Kuipers, Makkelie, van Boekel of Gözübüyük om er maar een paar op te noemen. Scheidsrechters die overigens ook gewoon fouten maken in de door hun geleide wedstrijden. We hebben gewoon te accepteren dat scheidsrechters in het amateurvoetbal nu eenmaal niet van dit niveau zijn en dat fouten maken nu eenmaal bij het spel hoort. Neem van mij aan dat geen enkele scheidsrechter dat bewust doet.
Daarnaast is het wrange van dit alles dat het commentaar vanaf de kant vaak nergens op slaat omdat het veelal gaat over de, naar het oordeel van de toeschouwer, onjuiste toepassing of beoordeling van een spelregel gaat. Nu heeft de FIFA de afgelopen jaren een groot aantal wijzigingen van de regels doorgevoerd. Wijzigingen waar de gemiddelde supporter geen weet van heeft en waardoor hij dus onterecht commentaar levert op een scheidsrechter, terwijl die de gewijzigde regel juist op de correcte wijze interpreteert en toepast . Wat daarbij ook in het voordeel van de scheidsrechter pleit is dat elke spelregel ‘naar het oordeel van de scheidsrechter’ moet worden geïnterpreteerd. Diens visie op de situatie, en dus vaak de gewijzigde spelregel, is dus leidend.
Resumerend kan worden gesteld dat de bejegening van de scheidsrechter wel degelijk invloed heeft op diens besluitvorming om te stoppen. Dit leidt er mede toe dat het landelijk aantal scheidsrechters en daarmee ook de gemiddelde kwaliteit van de arbitrage terugloopt. Grappig en volstrekt tegenstrijdig daarbij is dat ik in de bestuurskamer van verenigingen juist te horen krijg dat men niet te klagen heeft over het niveau van de scheidsrechters die men de afgelopen wedstrijden heeft gehad.
De feestdagen staan voor de deur en de voetbalcompetitie ligt straks even stil. Tijd voor bezinning en reflectie, misschien een mooi moment voor alle voetballiefhebbers om voor de open haard de spelregels nog een keer goed door te nemen. Ook tijd voor goede voornemens voor 2018. Eén daarvan zou kunnen zijn om alleen nog iets te zeggen of te roepen naar een scheidsrechter als die iets goed heeft gedaan. Het geeft altijd een goed gevoel om een compliment te geven of om er een te krijgen. Daarnaast wordt het waarschijnlijk een stuk rustiger langs de lijn.
Ik wens u allen Fijne Kerstdagen en een Sportief 2018 toe. En wat mij betreft nemen we nog een afzakkertje als ik bij uw club een wedstrijd heb geleid.
Interview met Arie Koeman nog eens terugluisteren? Dat kan:
