vrijdag, maart 29, 2024
HomeColumnColumnist Rene SinkeSpraakmakend debuut van de Video Assistent Referee in het mondiale voetbal (column)

Spraakmakend debuut van de Video Assistent Referee in het mondiale voetbal (column)

-

Voor de Nederlandse voetballiefhebber is de VAR al redelijk bekend. De afgelopen seizoenen werd deze immers al ingezet bij diverse wedstrijden in de vaderlandse competitie. Bij een groot aantal deelnemers aan het WK, pakweg  van Panama en Peru tot Irak en Saoedi-Arabië  is de VAR echter een nieuw fenomeen.

In de hele wereld wordt momenteel gesproken over de rol van de VAR op het WK-voetbal. Zo ook in het NOS programma ‘Studio Rusland’, waar regelmatig, zeg maar iedere middag en avond, wel een discussie opgestart wordt over de adviezen die de videoscheidsrechters vanuit de burelen van de Russische voetbalbond influisteren aan het arbitrale trio dat op dat moment een wedstrijd leidt.

Vooropgesteld; ik ben niet tegen het gebruik van de VAR. In een groot aantal gevallen draagt hij bij aan een eerlijk verloop van de wedstrijd en is hij van meerwaarde voor zijn ‘fluitende’ en ‘vlaggende’ collega’s. Maar net als bij onze vaderlandse competitie blijkt dat de VAR niet altijd eensluidend worden toegepast. De FIFA geeft als richtlijn dat de VAR, gevraagd en ongevraagd, advies geeft aan de scheidsrechter in vier gevallen, te weten: het afkeuren van een doelpunt omdat deze na een overtreding tot stand is gekomen, het toekennen van strafschoppen, adviseren wanneer een rode kaart gegeven moet worden of het verwisselen van spelers (rugnummers) bij rode kaarten. In alle gevallen is het een advies aan de scheidsrechter waarbij hij deze de gelegenheid geeft om de situatie zelf ook op beelden te gaan bekijken.

Ondanks dat deze vier adviespunten duidelijk zijn afgebakend leverde het optreden van de VAR bij een aantal wedstrijden toch diverse discussies op.  Bij de wedstrijden Zweden-Zuid Korea, Frankrijk-Australië, Rusland-Egypte en Denemarken-Australië leverde de interventie van de VAR een aantal strafschoppen op. Zowel bij spelers, trainers, publiek en analisten leverde dit weer de nodige gespreksstof op, ondanks dat de beelden vanuit diverse hoeken door drie personen bekeken waren alvorens de conclusie werd getrokken dat er sprake was van een overtreding (of niet). Hoeveel bewijs moet men nog meer hebben? Andersom werkt de interventie van de VAR overigens ook. Bjorn Kuipers werd door de VAR geattendeerd op een stuk theater van Neymar (Brazilië) waarop de Nederlander ‘ballen’ toonde en de door hem toegekende strafschop introk, dit tot grote frustratie van de man waarop heel Brazilië zijn hoop heeft gevestigd.

Maar helaas zijn er ook een aantal voorbeelden waarbij de VAR zich blijkbaar niet liet horen terwijl daar alle reden voor was. Ook bij ’het gedonder in de zestien’ heeft hij een taak. Maar het bleef akelig stil bij de wedstrijd Brazilië-Zwitserland toen de ploeg uit de Europese Alpen op ‘handige’ wijze de gelijkmaker scoorde. Zowel de scheidsrechter, die recht in de situatie keek, als de VAR hadden kennelijk een vuiltje in het oog toen de Zwitserse spits Zuber zijn tegenstander een duwtje gaf waardoor hij de bal vrijuit in kon koppen. En wat te denken van de worstelpartij die de verdediging van de Zwitsers uitvochten met de Servische spits Mitrovic. Laatstgenoemde werd door twee verdedigers vakkundig tegen de grond gewerkt zonder dat er tegen opgetreden werd. Zowel scheidsrechter als VAR keken waarschijnlijk naar de beelden van een paar appetijtelijke schonen op de tribune. Anders kan ik echt niet verklaren waarom ze geen strafschop toekenden.

Dit incident werd breeduit besproken bij het tv programma Studio Rusland, waar vaste gast en Sparta fanaat Hugo Borst onmiddellijk refereerde aan de twee worstelpartijen die bij de nacompetitiewedstrijden tussen Emmen en Sparta plaatsvonden. Ook daar werd tot tweemaal toe verzuimd om een strafschop toe te kennen aan zijn geliefde club.

Bovenstaande voorbeelden zijn niet de enige incidenten van dit WK. Ook bij een aantal andere wedstrijden gaven spelers blijk in hun jonge jaren kennelijk de nobele judosport te hebben bedreven. Schouderworpen en beenvegen waren niet van de lucht, maar geen enkele scheidsrechter (of VAR) greep tot dusverre in.

Tot nu is het nog niet voorgekomen dat een rode kaart werd getrokken op advies van de VAR of dat er sprake was van persoonsverwisselingen. Wel gaf de Poolse arbiter Marciniak in de wedstrijd Duitsland-Zweden op advies van de VAR een (tweede) gele kaart aan de Duitser Boateng. Bijzonder want de VAR heeft daar geen bevoegdheid. Deze beslissing ligt louter bij de scheidsrechter. Nou ja; tweemaal geel is ook rood zal hij waarschijnlijk gedacht hebben. Hetzelfde gebeurde bij de wedstrijd Portugal-Iran, waar vedette Ronaldo ‘slechts’ met geel bestraft werd voor een slaande beweging. Overigens zag ik de afgelopen week wel meerdere ‘Lee Towers’ imitaties van spelers die te pas en te onpas, ongestraft en zonder ingrijpen van de VAR, hun tegenstander bewerkten met de arm en/of elleboog. Hier is dus duidelijk nog geen eensluidende toepassing van en door de VAR.

De assistent-scheidsrechters hebben de instructie gekregen om bij twijfelachtige buitenspelsituaties waar doelrijpe kansen uit voort komen te wachten met vlaggen tot zij in hun oor gefluisterd krijgen dat er sprake is van buitenspel. Hoewel dit formeel niet helemaal afgebakend is kan ik mij persoonlijk wel vinden in deze afspraak. Toegegeven het komt wat knullig over als er alsnog gevlag wordt als het doelgevaar al is geweken en de verdedigende partij al weer in balbezit is, maar anderzijds werd door deze afspraak niet voortijdig afgevlagd bij de 6-0 die Harry Kane namens Engeland scoorde tegen Panama. Dat leek in eerste instantie zuiver buitenspel maar bleek het na bestudering van de beelden niet te zijn. Waar ik wel hartelijk om moest lachen was het commentaar van de NOS verslaggever. Deze beweerde, waarschijnlijk met droge ogen, dat Kane de bal in buitenspelpositie van richting veranderde, maar dat dat onbewust was en daarom niet strafbaar. Ik weet niet hoe de man aan deze wijsheid komt maar deze bewering raakt kant noch wal en slaat in ieder geval nergens op. Spanje was de VAR ook dankbaar bij de gelijkmaker tegen Marokko. Tot frustratie van alles wat Marokko een warm hart toedraagt werd, na secuur onderzoek van de beelden, de gelijkmaker van Spanje, terecht, goedgekeurd.

In de diverse programma’s wordt ook gediscussieerd om, net als bij de hockeysport, de verantwoordelijkheid van de VAR uit te breiden en de mogelijkheid voor teams om, net als bij het hockey, een video-call aan te mogen vragen. Met beide voorstellen ben ik het niet eens om de volgende reden; hockey is geen contactsport en kent hele duidelijke afgebakende regels die maar op één manier geïnterpreteerd kunnen worden. Bal op de voet, gevaarlijk spel (high stick) en afhouden zijn niet toegestaan. Het spel is veel sneller dan voetbal en de ruimtes zijn kleiner. De video-call wordt alleen op verzoek van een van de teams ingezet bij twijfel over de waarneming van de scheidsrechter in één van deze gevallen binnen de ‘cirkel’.

Voetbal daarentegen is een contactsport en contact wordt door de ene scheidsrechter ruimer geïnterpreteerd (Nijhuis) dan de ander (Makkelie). Hugo Borst is er voorstander van om de VAR eindverantwoordelijk te laten zijn. Dat kan leiden tot eindeloze discussies (zoals dat nu ook al gebeurt). Bij spelers en begeleiding is dit duidelijk; de uiteindelijk beslissing is voor de man met de fluit en hij bepaalt dus de grenzen van het toelaatbare, vooral bij contactovertredingen. Laat hem ook dan ook bij inzet van de VAR die verantwoordelijkheid houden. Nu al zie ik op dit WK dat een groot aantal scheidsrechter moet wennen aan het feit dat de VAR met hen meekijkt en dat sommigen merkbaar ‘leunen’ op deze onzichtbare observant. Zij lopen hierdoor het risico om ‘geforceerd’ te gaan fluiten in de wetenschap dat zij op de belangrijkste beslissingen ‘teruggefloten’ kunnen worden. Neem van mij aan dat dat je zelfvertrouwen geen goed doet en het je gezag en respect naar beide teams toe ondermijnt.

Gelukkig zijn er ook scheidsrechters die zich er kennelijk niets van aantrekken en gewoon hun ’ding’ doen. Bjorn Kuipers heeft dit tot dusverre als een van de weinigen al twee maal mogen doen, waarbij zijn optreden bij Brazilië-Costa Rica vooral respect opleverde door de wijze waarop hij om ging met de zogenaamde ‘vedetten’. De Europese scheidsrechters zijn over het algemeen bekend en onder hen bevinden zich een paar ‘toppers’. Van de andere continenten vielen een paar scheidsrechters positief op. Zoals de Egyptenaar Grisha die bij Engeland-Panama was aangesteld. Hoewel de 6-1 uitslag anders doet vermoeden had hij het deze wedstrijd niet eenvoudig. Panama presenteerde zich als een modern sloopbedrijf, maakte de ene stevige overtreding na de andere, protesteerde tegen elke beslissing en provoceerde de tegenstander. Bij de spelhervattingen werd uit alle macht geprobeerd de Engelsen af te stoppen. Soms door regelrechte worstelpartijen en soms door ze gewoon tegen de grond te werken. In de judosport zou men daar zonder blikken of blozen een ‘ippon’ voor toekennen. De Egyptenaar bleef stoïcijns onder dit geweld en toonde karakter door zonder blikken of blozen en zonder hulp van de VAR op eigen houtje twee strafschoppen toe te kennen.

Hoe de toekomst van de VAR er uit ziet is niet helder. De FIFA is tot dusver zeer tevreden, de UEFA twijfelt nog en zet de VAR nog niet algemeen door bij de Champions en Europa Leage en binnen de KNVB is er onenigheid ontstaat over de invoering bij alle wedstrijden voor het seizoen 2018/2019.

De belangenvereniging voor scheidsrechters wil een ‘hele dikke’ vinger in de pap hebben betreffende de aanstellingen als VAR, terwijl de KNVB, als organisator van de competitie naar mijn mening terecht zegt dat zij zelf willen bepalen wie er als scheidsrechters en VAR worden aangesteld. Uitstel van de complete invoering van de VAR ligt daarom in de lijn der verwachtingen. Ik ben er niet rouwig om zolang er nog geen uniforme kaders zijn gesteld over het optreden bij overtredingen (lees: de worstelpartijen), de professionaliteit en aanstelling van de VAR en afspraken over eindverantwoordelijkheden. Laten we dat eerst meer een helemaal regelen.

Onze vaderlandse scheidsrechters zullen het dus komend seizoen moeten doen met de huidige hulpmiddelen. Met de ‘piepvlaggen’, de ‘oortjes’  en de ‘doellijntechnologie’ moeten ze toch ook een heel eind kunnen  komen.

Ik wens u allen een prachtig vervolg van het WK, een fijne zomervakantie en graag tot volgend seizoen!

Rene Sinke
Rene Sinke
Voormalig docent en onderwijsmanager aan de Politieacademie, actief scheidsrechter voor de KNVB, ruim 12, 5 jaar actief geweest in de top van het amateurvoetbal. -Voormalig docent arbitrage bij de KNVB, voormalig trainer en jeugdleider, voormalig voorzitter van zondag 2e klasse ESTO. Reageert kritisch en direct op ontwikkelingen binnen het (amateur) voetbal en benut daar columns voor die regelmatig te lezen zijn op LAV.

Must Read