De afgelopen weken hebben we nationaal en internationaal verschillende voorbeelden gezien van het al dan niet terecht geven van een advies (VAR) en het al dan niet terecht opvolgen of negeren van dit advies. Er ontstaan in sommigen gevallen zelfs tijdens de wedstrijd brede discussies tussen spelers/staf enerzijds en scheidsrechters anderzijds over het handhaven of herroepen van een beslissing en over wie nu eigenlijk de uiteindelijke eindverantwoordelijkheid draagt.
Teneinde wedstrijden eerlijker te laten verlopen hebben zowel de Europese (UEFA), mondiale (FIFA) en nationale voetbalbonden (waaronder de KNVB) de veelbesproken VAR geïntroduceerd. Daarbij was de oorspronkelijke doelstelling dat de VAR ingreep bij een onterecht gemaakte goal (wegens hands, buitenspel of overtreding), een al dan niet toekennen van een strafschop, het al dan niet terecht vertrekken van een rode kaart en bij identiteitswisselingen bij gele/rode kaarten.
Hoewel ik in principe geen tegenstander ben van de VAR heb ik inmiddels ernstige twijfels over het gebruik van de VAR. Het gebruik van de VAR roept naar mijn mening meer vragen op dan dat het duidelijkheid geeft. Ook heeft de VAR naar mijn mening nog niet geleid tot eensluidendheid en herkenbaarheid in de beslissingen die genomen worden. Hierdoor begrijpen supporters, toeschouwers en liefhebbers er af en toe niets meer van. Daarnaast haalt het (vaak lange) wachten op het eindoordeel de vaart uit het spel en heeft het invloed op de spontaniteit van spelers en toeschouwers wat de sfeer op de tribunes niet ten goede komt.
Omdat mijn vrienden en kennissen mij als een spelregelfreak beschouwen stellen zij mij regelmatig vragen over spelsituaties. Bij hen is verwarring ontstaan over de rol van de VAR en de regelgeving naar aanleiding van onderstaande situaties.
Heracles was enige weken geleden woedend op scheidsrechter Kevin Blom omdat deze in de laatste minuut van de wedstrijd Fortuna- Heracles een strafschop aan de thuisploeg toekende. Bij een schot van korte afstand raakte de bal de arm, die strak tegen het lichaam gehouden werd, van een verdediger. De verdediger kon hier redelijkerwijs niets aan doen en ook bewoog zijn arm niet naar de bal (wat een criterium kan zijn) maar toch ging de bal ondanks de terechte interventie van de VAR op de stip. Verdedigend moet namelijk worden gekeken of de handsbal redelijkerwijs voorkomen had kunnen worden of niet (afstand, snelheid, plotselinge wijziging van de koers van de bal). Wat dat betreft was de strafschop die De Ligt tegen Duitsland tegen kreeg geen lachertje maar een giller. Niet alleen was duidelijk dat De Ligt geen enkele intentie had om de bal met de arm te spelen maar werd de koers van de bal veranderd doordat deze van de borst afstuitte. Conform de huidige regelgeving had de bal nooit op de stip gemogen. Ik weet niet of er een VAR aangesteld was, maar hij liet zich in ieder geval niet horen.
De afgekeurde goal die Huntelaar tegen Apoel uit een hoge voorzet bij de tweede paal binnen kopte is ook een mooi voorbeeld. Ajax-speler Joël Veltman nam geen deel aan het spel maar stond bij een voorzet midden voor de goal met een halve voet buitenspel; resultaat was dat de goal werd afgekeurd. Een beslissing die werkelijk kant noch wal raakte. In dit geval was er namelijk geen enkele sprake van hinderlijk buitenspel.
Daarentegen scoorde Sparta tegen VVV Venlo een magnifieke gelijkmaker. Helaas werd niet geconstateerd dat de doelpuntenmaker op het moment dat hij aangespeeld werd meer dan een meter buitenspel stond, de VAR bleef muisstil.
Los daarvan ben ik de mening toegedaan dat de buitenspelregel tot in het absurde is doorgetrokken en helemaal met het blote oog niet meer waar te nemen is.
Wanneer een goal wordt gemaakt na een voorafgegane overtreding hoort de VAR de scheidsrechter ook te adviseren. Hiervan hebben we dit seizoen al een paar voorbeelden gezien waaronder de overtreding van Tadic in de JC finale tegen PSV. Ondanks dat hij met een duidelijke armzwaai een tegenstander in het gezicht raakte en de VAR scheidsrechter Higler hierop attendeerde deed deze of zijn neus bloedde en keurde de goal goed. Ook de tweede goal bij Sparta-VVV had nooit toegekend mogen worden. Na een overduidelijke overtreding (duw in de rug) mocht Sparta de 2-1 scoren. Hoewel de VAR scheidsrechter Nijhuis inseinde besloot deze niet eens te gaan kijken en de goal toe te kennen.
Soms lijkt het er op dat de VAR voor elk wissewasje de scheidsrechter naar de kant roept. Bij Groningen-Twente overkwam scheidsrechter Bax dit maar liefst vijf keer. Het haalde niet alleen de vaart uit de wedstrijd, maar u mag van mij aannemen dat je optreden als scheidsrechter er niet zekerder van wordt. Zeker niet als een rode kaart die na herhaaldelijk bestuderen van de beelden wordt toegekend in de week daarop door de tuchtcommissie wordt teruggedraaid.
Het gaat te ver om alle incidenten op te noemen maar het komt ook regelmatig voor dat de scheidsrechter iets heeft gemist maar de VAR het ook op zijn beloop laat. Er is dus geen andere conclusie mogelijk dan dat het beoordelen van spelsituaties op het veld en achter het scherm mensenwerk blijft.
Iedere scheidsrechter (dus ook de VAR) geeft zijn eigen interpretatie aan de spelsituatie. Wat daarbij wel opvalt is dat veel beginnende scheidsrechters het advies van de VAR vaker opvolgen dan de gearriveerde arbiters.
Op 21 september a.s. staan de eerste competitiewedstrijden gepland voor de amateurteams vanaf de eerste klasse. Zelf start ik dit seizoen met een leuke regioderby bij mij in de buurt. Twee verenigingen die goed bekend staan met correcte trainers op de bank en in het veld straks voor mij veel bekende spelers. De scheidsrechters die deze wedstrijden op dit niveau leiden (dus ook ik) krijgen geen neutrale assistenten, geen vierde official en geen VAR toegewezen.
Ik vertrouw er echter op dat spelers en staf van beide clubs begrip hebben voor het feit dat ik het door het gemis van een VAR veel moeilijker heb. Zelf ervaar ik dat anders; ik vind het zelf eigenlijk veel makkelijker. De spelregels spreken er namelijk over dat er ‘naar het oordeel van de scheidsrechter’ pas sprake is van een overtreding. Ik kan dus uitleggen dat ik geen VAR nodig om mijn beslissingen te verantwoorden………..
Ik wens u en uw club allen een succesvol seizoen met weinig VAR momenten.
