Oude clubheld
KNVB huldigt scheidsrechter Jo Hermsen
‘Natuurlijk zijn er spelregels, maar schei toch uit, die zijn niet heilig’
‘Het was in de wedstrijd GWS – MVKV, beide clubs bestaan niet meer – dat ik enorm in de fout ging. MVKV kon bij een overwinning kampioen worden. In de laatste seconden van de wedstrijd bij een stand van 1-1 geef ik MVKV een strafschop. Kat in het bakkie, zou je zeggen. De bal komt op de lat en stuitert het veld in, ik fluit het eindsignaal. Op hetzelfde moment dat ik dat doe, rolt de bal via een graspolletje het doel in. Maar ik had de wedstrijd al afgefloten, geen doelpunt dus. Maar ik had op dat moment niet mogen affluiten, dat zou pas goed zijn geweest wanneer in dit geval, de strafschop zijn volledige werking had gehad. Een blunder van jewelste.’
Jo Hermsen is geen groot voetballer geweest, wel een man-in-het-zwart van wie men zegt dat hij een wedstrijd aanvoelt. Het verhaal is nog niet af. ‘Gerard van der Hoeven, dorpsgenoot, journalist en trouw volger van mijn wedstrijden, had gehoord van deze miskleun. Hij belt en vraagt uitleg met betrekking tot de situatie, wat er in de spelregels staat en ik vertel hem het hele verhaal. Dat de MVKV-ers met zijn elven om me heen stonden en laconiek reageerden met “Dan worden we volgende week maar kampioen”, geen toestanden, geen centje pijn en dus geen stukje in Gerards krant. Is dat niet prachtig?’ Er was ook belangstelling van andere media, benieuwd naar negatieve reacties, commotie en of er sprake was van bedreiging, fysiek geweld en dergelijke. ‘Toen duidelijk werd dat dat niet het geval was, bleek er opeens geen verdere interesse meer te zijn.’
Warme woorden
Een regenachtige middag in Zoeterwoude-Rijndijk, ten huize van leidsman Jo Hermsen die de zeven kruisjes is gepasseerd. Gisteravond floot Jo SJZ JO19-1-Valken ’68 JO19-1 (8-0), vier dagen eerder leidde hij de ontmoeting in het duel in de Topklasse: Ter Leede Vrouwen 1-Woezik 1 (7-0). Het maakt hem niet uit naar welke wedstrijd de KNVB hem stuurt. Hij is een liefhebber, die van “vooruit voetballen houdt en een hekel heeft aan gezeur”.
Het 12e van AZB (Alle Zeilen Bij) of Ukkies van HDS (Hijs De Stormbal)? Het is hem om het even; Jo komt enthousiast het veld in, doet op voorbeeldige wijze zijn warming-up en maakt kennis – voor zover dat nog nodig is – met trainer(s), begeleiders en bespreekt eventuele bijzonderheden. Jo wordt gewaardeerd om zijn “duidelijke leiding”, daarom is hij ook veelgevraagd bij toernooien van onder meer Feyenoord (Horeca Cup, Kuip Cup, Haven Cup), bij “opleidingsinstituut” Alphense Boys (Kerst- en Herfst Toernooi), SJZ en Meerburg, aan welke clubs hij zijn voetbalhart heeft verpand. Ook floot hij in het kader van Sportiff LAV Cup.
Een bijzondere man, zal blijken. Onlangs werd hij door de KNVB benoemd tot Scheidsrechter van Verdienste. Een eretitel waarmee de grootste sportbond van Nederland niet strooit. In tegendeel. Michèle Weyne, ambassadrice van de KNVB, overhandigde de oorkonde en bloemen, die haar warme toespraak zo feestelijk omlijstten. Hermsen onderging gelaten de jubeltonen, gaf de bloemen met een liefdevolle blik aan zijn Hannie: ‘Alleen wanneer je vrouw vierkant achter je staat, kunnen wij onze hobby uitoefenen, we zijn voor een wedstrijd bijna een hele dag in het geweer.’
Sociaal en bewogen
De in Batenburg, in het Land van Maas en Waal, geboren Jo heeft voordat hij in het diepe van de scheidsrechterij sprong, gevoetbald bij Batavia, dé club van het dorp. In één wedstrijd leefde hij zich uit als veldspeler om zijn verder nauwelijks opvallende loopbaan op doel te staan. Ook in de zaal. ‘Ik zal een jaar of tien geweest zijn toen ik er lid werd.’ De “velden” lagen aan de Maas, op de uiterwaarden, dat is land waar koeien grazen en dat ’s winters onder water staat, dus onbespeelbaar dan. Hermsen verhaalt over de vlaaien die eerst geruimd moesten worden alvorens er afgetrapt kon worden. Later denkt hij aan een toekomst bij het leger, is vier jaar kortverbandvrijwilliger, haakt af en gaat werken bij Eltink Meubelen te Wijchen bij Nijmegen.
Via een familielid ontmoet Jo Hannie, die in Utrecht woonde maar inmiddels verhuisd is naar Batenburg, samen met haar broer en ouders. Liefde op het eerste gezicht. In 1973 treedt hij in dienst van St. Bavo in Noordwijkerhout, waar hij de opleiding tot B-verpleegkundige volgt, de MBO-Sociale dienstverlening en later de HBO-opleiding maatschappelijk werk, die elk drie jaar duren. Hij slaagt glorieus en heeft zijn “roeping” gevonden.
Bij Jo en Hannie staat de mens centraal, ze zijn oprecht betrokken, ook maatschappelijk, bij zijn/haar wel en wee, sociaal bewogen en sterk in hun contacten met hen die het geestelijk en/of lichamelijk moeilijk hebben. ‘Hannie en ik spreken dezelfde taal, wij praatten met elkaar over ons werk, de problemen waartegen we aanlopen. Klankborden wordt dat genoemd, dat woord vind ik zo onpersoonlijk.’
Het contact, het gesprek met de cliënt is zo essentieel. Het verbaast niet, dat Jo na 32 jaar als sociaal psychiatrisch verpleegkundige werkzaam te zijn geweest in de Ouderenzorg bij de RIAGG/Parnassia in Den Haag, nu, na zijn pensionering, mentor is en blijft van mensen die niet voldoende in staat zijn hun eigen zorgbelangen te behartigen.
Op maandag is Jo actief in het Alrijne ziekenhuis in Leiderdorp om daar te praten met oudere opgenomen patiënten. ‘Zij vinden het prettig hun verhaal te doen.’ Hij en Hannie zijn ook nog steeds vrijwilligers in Swetterhage in Zoeterwoude. Hun motto: ‘Men kan op ons rekenen en ook wanneer we op andere dagen en uren nodig zijn.
Druk baasje
Wanneer Hannie en Jo in 1976 trouwen gaan ze in Waddinxveen wonen en sluit Jo zich aan bij de plaatselijke voetbalvereniging Be Fair. Ze verhuizen in 1983 naar Zoeterwoude, naar een woning waar LAV te gast is. De tijden van onregelmatige nachtdiensten zijn voorbij. Hij poetst zijn voetbalschoenen, koopt het tenue van SJZ en gaat lekker ballen. In het derde elftal. Partijtjes, die hij wel wil winnen, maar niet tot elke prijs. Gezelligheid en prestatie gaan hand in hand.
Hij bewaart goede herinneringen aan jongens als Toon Kleiweg en de broertjes Ronald en Peter van der Maat en Cees Berg die hem overhaalde de kleuren van SJZ te dragen. Doordat medespelers steeds meer verstek laten gaan en voetballen met z’n achten tegen elf, bij voorbaat een kansloze zaak is, worden voetbalschoenen en tenue definitief in de wilgen gehangen. Een voortijdig afscheid als voetballer is natuurlijk jammer, maar geen nood: er wenken nieuwe perspectieven. Hermsen volgt diverse scheidsrechtercursussen en mag tot en met de tweede klasse fluiten.
Tijdens zijn stages blaast Jo partijtjes bij Koudekerk, ARC en Alphia. Jaap van der Stouwe is zijn stagebegeleider. Van hem steekt de fluitist veel op, zoals hoe om te gaan met de spanning van een wedstrijd. ‘Ik leerde al gauw dat er een gezonde spanning moet zijn. Door mijn werk wist ik hoe ik mensen met uiteenlopende achtergronden en karakters het beste kan benaderen en aanspreken.’
De Zoeterwoudenaar is een druk baasje, zegt men in zijn omgeving. Tussen al die werkzaamheden en bezigheden door is hij ook een echte opa. De kleinkinderen komen maar al te graag. Dan wordt er gespeeld, getekend, voorgelezen en gepraat over wat het grut bezig houdt. Hermsen geniet ervan, met volle teugen.
Verhalen – anekdotes
Hij is een verteller, Jo, hij heeft verhalen en anekdotes bij de vleet. De wedstrijd Laakkwartier O19-Die Haghe O19, een Haagse aangelegenheid, nooit makkelijk. ‘Komt voor de wedstrijd de trainer van Die Haghe naar me toe: “Hé scheids, ik ken u nog. Toen speelde ik bij een andere club. Dat ging hartstikke goed, ’t gaat een stevige pot worden, maar met u komt het wel goed”. Dat is toch goed om te horen.
Zo ging het trouwens ook bij Loosduinen-BMT. In zo’n lange loopbaan gaan de mensen je overal kennen en waarderen.’ Bij Herkingen-WFB, twee verenigingen op Goeree-Overflakkee: ‘Dat zijn derby’s, gebeurtenissen op het eiland. Feest voor de wedstrijd, feest in de rust en feest na afloop. Dan wordt er wat bier verstouwd.’
Quick Boys: ‘Een bijzondere vereniging, een beetje elitair. Daar is een ruimte waar alleen het eerste elftal en leiding toegang hebben. De rest moet zich elders verkleden. Dat is bij Katwijk toch anders. Daar kunnen laag en hoog zich in dezelfde bestuurskamer melden en zich in dezelfde kleedkamers omkleden.’ Rapporteurs? ‘Aparte mensen. Er was er ooit eens een, die rapporteerde op een wedstrijd tussen Zuiderpark (Rotterdam)-Botlek, dat ik tweemaal geen oogcontact had gehad met mijn assistenten. Ook vond hij dat mijn kleding niet in orde was. Nou vraag ik je. Bekijk mijn foto’s, ik zie er altijd uit om door een ringetje te halen. Ik ben immers een ambassadeur van de KNVB.’
Als voetballer is Jo Hermens één keer in zijn voetballeven kampioen geworden: ‘Met het twaalfde van Be Fair. Hahaha.’ Ook een keer heeft Jo een wedstrijd moeten staken: ‘Vanwege de mist. De man die het radioverslag verzorgde, kwam met de microfoon achter me aangerend en vroeg om uitleg. Speciaal voor de luisteraars thuis was het goed te weten waarom de scheidsrechter zo’n dergelijk vergaand besluit neemt. Dat gaf ik hem: vanaf de middenlijn moet de scheidsrechter beide doelen kunnen zien. Dat was niet het geval. Dus zat er niets anders op dan de wedstrijd te staken maar….. eenmaal onder de douche vandaan bleek de mist opgetrokken en scheen het zonnetje volop!’
Eens moest Hermsen de ontmoeting SEV-GHC wegens spreekkoren stilleggen. Volgens hem werden de grenzen van het toelaatbare overschreden. De wedstrijd werd hervat en tot een goed einde gebracht. ‘De rapporteur kwam mij later complimenteren over de wijze waarop ik had gehandeld.’
Artrose
Lau van Ravens, een van de beste scheidsrechters van het land, die in 2018 op 96-jarige leeftijd overleed, was als scout aanwezig bij een nacompetitie- wedstrijd die geleid werd door Hermsen. Vertel het zelf maar Jo: ‘In de rust kwam Van Ravens bij mij en zei dat ik te strak floot. “Laat de teugels toch vieren, man,” zei hij. In de 2e helft deed ik dat. Later kwam hij naar mij toe en vond dat ik het geweldig had gedaan. “Hoe oud ben je”? vroeg hij, 58, meneer Van Ravens vertelde ik hem. “Jammer, helaas te oud. Blijf nog maar fluiten voor je plezier, jij doet het prima”.
Dat zo’n man, met zo’n staat van dienst dat zegt, dat doet mij wel iets.’ Nooit overwogen om te stoppen? ‘Grappig dat je dat vraagt. Wanneer een paar wedstrijden niet liepen zoals je wilt, denk je inderdaad: laat iedereen de rambam krijgen. Maar na een paar dagen gaat het toch weer kriebelen.’
Denkt Jo nog lang door te gaan als scheidsrechter? ‘Vroeger was het zo dat je moest stoppen bij 48 jaar. Die regel bestaat niet meer. Je kan en mag net zo lang doorgaan als je zelf wil. Tenminste als je de wedstrijden nog aankan en fit genoeg bent. Ik begin last te krijgen van artrose in mijn knieën. Als zich dat doorzet, is het einde verhaal. Ik probeer daar niet aan te denken.’
‘Word toch scheidsrechter’
Tijdens de onlangs gehouden Week van de Scheidsrechter werd duidelijk dat er een tekort is aan mannen-in-het-zwart. Hoe komt dat volgens Jo? ‘Volgens mij ligt het aan de beeldvorming die men van scheidsrechters heeft. Over een scheidsrechter die goed leidt, hoor je zelden iets. Wanneer een scheidsrechter klappen krijgt of voor zijn leven moet rennen, komt dat groot in de krant. Dat vind ik een goede zaak wanneer er lering uit getrokken wordt. Van slecht nieuws wordt gesmuld, goed nieuws is geen nieuws.’
Dan zegt hij ter onderstreping van zijn woorden: ‘Er worden elke week 32-duizend wedstrijden gespeeld. Bij hoeveel gaat er iets mis? Een paar wedstrijden. Daar springen de media op, niet op de wedstrijden die tot een goed en sportief einde worden gebracht.’ Voor Jo is het leiden van een wedstrijd nog steeds een “feestje”: ‘Je bent lekker bezig, je hebt je sociale contacten, geniet wanneer iedereen het naar zijn zin heeft en je groeit als mens.’
Van dat laatste heb je ook profijt in het dagelijkse leven, meent hij. Jo roept iedereen op die voordelen van het scheidsrechteren uit te dragen en jongens en meisjes, mannen en vrouwen aan te raden zich op te geven voor de scheidsrechtercursussen. ‘Op SV Leiden kun je er alles over lezen.’
Jo heeft één anekdote, een heel emotionele, voor het laatst bewaard: ‘Er werd vanuit Be Fair een beroep op mij gedaan om tijdens een toernooi bij Moerkapelle als doelman te fungeren. Hannie stond op het punt van bevallen. Ik vroeg haar of het niet beter was om af te bellen. “Nee hoor, niet nodig, het kan nog dagen duren”. Ik reis af naar Moerkapelle, kom er aan en er rennen collega-spelers op mij af. “Je moet naar huis, direct naar huis, Hannie ligt te bevallen.“
Ik maakte meteen rechtsomkeer en scheur naar huis. Dik op tijd. ’s Avonds om 22.00 uur werd Mirjam geboren.’ Twee jaar later werd Tim geboren. Is hij ook gaan voetballen? ‘‘Jazeker. Hij heeft zelfs bij ADO Den Haag meegetraind, werd af getest met de mededeling: “Als wij iemand halen moet ‘ie wel beter zijn dan wat we hebben.” Tim is een realist, hij was het er mee eens. Hij speelt nog steeds, inmiddels bij de 35-plussers van RCL. Zijn zoon, onze kleinzoon Samuel, speelt ook bij RCL. Hij is 5 jaar, maar mag al meedoen met JO7 en extra meetrainen bij JO8. Samuel is leergierig, zeggen ze bij de club.’ Een trotse opa.
Foto’s en knipsels: Archief Jo Hermsen en Gerard van der Hoeven
Actuele foto’s: José Versteegen
