Nederland is deze weken bruut overvallen door Koning Winter. Een dik pak sneeuw en matige tot strenge vorst werden, tot grote vreugde van de liefhebbers van sneeuw en ijs, ons deel. Ik geef onmiddellijk toe dat ik, mede vanuit mijn toenmalige beroep, geen fan van de winter ben. Sneeuw is leuk voor een paar dagen maar geeft ook een hoop misère zoals onbegaanbare of gladde wegen. Menigmaal heb ik, stampvoetend om de kou aan mijn voeten tegen te gaan, zware aanrijdingen ten gevolge van de gladheid, soms met dodelijke afloop, af moeten handelen.

Mijn liefde voor het schaatsen is niet veel groter. Ik mag vanuit mijn luie stoel graag kijken naar schaatswedstrijden, maar het aantal keer dat die dingen heb zelf ondergebonden zijn op de vingers van een hand te tellen.

Maar deze winterse overval komt, midden in een pandemie, wel op een zeer ongelukkig moment. Vanwege de weersomstandigheden dienden niet alleen testlocaties maar ook vaccinatielocaties in het hele land te sluiten, dit terwijl juist nu het vaccinatieprogramma eindelijk op stoom leek te komen. Het gevolg is dat er wederom vertraging bij het vaccineren werd opgelopen.

Met het invallen van de vorst steeg in Nederland ook de schaatskoorts, zo op het oog een vrij onschuldig iets. De afgelopen week bleek echter dat het allemaal niet zo onschuldig was. Bij veel bekende en onbekende schaatsliefhebbers sloeg de kolder namelijk nagenoeg meteen in de kop. Na slechts een dag vorst werd er, op grond van de weersvoorspellingen, al weer gesproken over en gelobbyd voor het organiseren van de tocht der tochten; de Elfstedentocht.

Dat lobbyen ging ver, erg ver. In nagenoeg elk zichzelf respecterend televisieprogramma schoven oud schaatsers zoals onder anderen Erben Wennemars en Mark Tuitert aan om vol vuur en overgave te pleiten voor het houden van een Elfstedentocht en, vooruit dat dan ook maar meteen, voor een NK Marathonschaatsen op natuurijs.

Zelfs de politiek ging er in mee want de premier liet ‘de deur op een kier staan’, een aantal kamerleden verzocht; nee drong er op aan, om de tocht te organiseren, een van hen eiste zelfs dat deze doorging, het volk had er immers ‘recht’ op.

Nu gun ik iedereen graag zijn pleziertje maar elk weldenkend mens zal het toch met mij eens zijn dat dergelijke evenementen momenteel volledig misplaatst zijn. Het feit dat er na een dag vorst al een volksdiscussie werd losgemaakt is al van de zotte. Deze werd immers gevoerd op basis van de weersvoorspellingen die, zo is mijn ervaring, de laatste jaren niet uitblinken door betrouwbaarheid.

Daarnaast werden de organisatorische problemen nogal gebagatelliseerd. De laatst gereden Elfstedentocht telde 25000 deelnemers en meer dan een miljoen toeschouwers langs het parcours. Dan heb ik het nog niet over de inzet van vrijwilligers, politie, ambulancediensten en andere hulpdiensten. Je hoeft niet gestudeerd te hebben om te beseffen dat dit op logistiek gebied nogal wat vraagt. Onze pleitbezorgers spraken er echter over alsof men een toertochtje over de de Kagerplassen moest organiseren.

Hun oplossing was dat de tocht alleen voor wedstrijddeelnemers zou worden opengesteld. Deelnemers zouden een paar dagen in een bubbel in quarantaine geplaatst moeten worden, zoals men dat nu bij de WK schaatsen in Thialf doet, om ervoor te zorgen dat deelnemers Coronavrij aan de start konden verschijnen. Gemakshalve werd er vanuit gegaan dat publiek niet welkom was en dat iedereen de tocht via de tv kon volgen.

Geloven ze dat laatste nu echt zelf? De Nederlander laat zich niet zomaar de regels voorschrijven. Dat werd de laatste maanden wel duidelijk. Het is toch niet toevallig dat de besmettingscijfers  weer opliepen in de periode na Sinterklaas en Kerst. En werd er aan het vuurwerkverbod tijdens Oud- en Nieuw en de eerste dagen van de avondklok overal gevolg gegeven aan de maatregelen? Volgens mijn (oud) collega’s niet.

Hun argumentatie klonk niet alleen naïef, maar kwam (nogal) egoïstische over. Er werd totaal voorbijgegaan aan de, nog steeds van kracht zijnde, maatregelen die ons allemaal, ook de voetballiefhebbers, raken in het kader van het bedwingen van de heersende pandemie.

Op schaatsvijvers en slootjes zie je nu al dat deze met voeten getreden worden. Ondanks dat men zich buiten met maximaal twee personen op een afstand van anderhalve meter bij elkaar mag bevinden bevolken grote groepen schaatsers de kanalen, sloten en vijvers. Handhaven van maatregelen is hier al onmogelijk; Ga dan de kat niet op het spek binden door ook nog eens grootschalige evenementen met alle risico’s van dien te willen organiseren.

Het organiseren van deze evenementen zou ongeloofwaardig zijn, met name gelet op de maatregelen die onze ondernemers, in het bijzonder de middenstand, kappers en horeca, maar ook de overige sporten treffen. Winkels zijn maanden gesloten en mogen sinds deze week alleen nog via een afhaalloket klanten bedienen, kappers zijn al weken gesloten en mogen op straffe van een fikse boete ook al geen thuisbezoeken afleggen en over de horeca hoef ik het eigenlijk al niet meer te hebben. Zelfs een terras (al dan niet met heaters) open houden om nog enige inkomsten te genereren is hen niet toegestaan.

En wat te denken van de gang van zaken rond voetbalclubs. Supporters, waaronder duizenden seizoenkaarthouders, mogen, zelfs niet in beperkte hoeveelheden, naar wedstrijden van hun favoriete club. Kantines van amateurclubs zijn al een heel seizoen verplicht gesloten, kleedruimtes mogen niet gebruikt worden.

De beoefening van de sport kent grote beperkingen. Zo mogen senioren van amateurclubs al maanden slechts met tweetallen trainen. Competities in alle leeftijdsklassen liggen al vijf maanden stil. Het spelen van wedstrijden, waar  25 personen (teams inclusief arbitrage) in de open lucht met elkaar in contact komen, brengt kennelijk teveel risico’s met zich mee.

Dit alles in ogenschouw nemende moet je hoge (schaats)koorts hebben om met droge ogen te durven beweren dat  een NK Marathon, zonder gezondheidsrisico georganiseerd kan worden. Ook wanneer we dit organiseren op een ‘achterafplas’ voor maximaal 200 wedstrijdschaatsers. Om over de risico’s bij het houden van een Elfstedentocht, die door en langs de bewoonde wereld voert, nog maar te zwijgen.

Gelukkig gebruikten het bestuur van de Elfstedenvereniging en de KNSB (na overleg met het kabinet) hun gezonde verstand wel, namen zij geen enkel risico, en gaven aan dat, gelet op de omstandigheden, beide evenementen geen doorgang zullen vinden.

Ik hoop van harte dat we snel genezen van de (schaats). Het medicijn? Een acute weeromslag, van mij mag het volgende week 20 graden dooien.

Note redactie: deze column was eerder al ingestuurd, maar even over het hoofd gezien. Met excuses. Toch meende onze redactie deze column alsnog te moeten plaatsen, ook al weten we dat de dooi vanaf vandaag is ingezet..

Bij de redactie van LAV kwam er vandaag een reactie binnen. Nog wel van een collega van Rene Sinke. Hij heeft over het een en ander een geheel andere mening en dat mag uiteraard. Dus ook maar even zijn column gedeeld bij deze:

Schaatskoorts, een visie van een liefhebber

Jarenlang bleven de liefhebbers van natuurijs verstoken van hun ultieme natte droom: een glanzende ijsvlakte omzoomd door een wit, winters landschap. Ruim twee weken geleden kondigden de serieuze weerbureaus een mogelijke overgang naar stevig vriezend weer aan. Vorige week zondag was de verwachting unaniem: een week met strenge vorst lag voor ons. Die is tot volle tevredenheid van de schaatsfan tot in details uitgekomen. Zeker de laatste dagen (column is geschreven op zondag 14 februari) is het druk op de meren, de kanalen, slootjes en plassen. Bij mij voor is het al twee dagen een drukte van belang: kinderen van alle leeftijden, al of niet begeleid door ouders vermaken zich kostelijk op het ijs en in de sneeuw. Eindelijk eens niet binnen zitten en somber naar een druilige lucht staren. De door de stralende zon verkregen vitamine D wordt gretig door het lichaam opgenomen, de frisse lucht ingeademd en spieren weer eens gebruikt. Honderdduizenden kunnen deze dagen hun geluk niet op.

Voor de niet-schaatser en winterhater was het de hoogste tijd om met zure commentaren te komen: het is te druk op en naast het ijs, de coranaregels worden met voeten getreden, het vaccineren en testen loopt in het honderd en ze willen ook nog eens een Elfstedentocht organiseren op basis van de weersverwachtingen. Is iedereen gek geworden? Om gelijk de sputteraars de wind uit de zeilen te nemen: een tocht uit schrijven heeft geen weldenkend mens ook maar een moment overwogen. De argumenten liggen voor het oprapen. Dat sommige fanatici hier de weg kwijt raakten is overduidelijk. En ja, het is druk op het ijs. De anderhalvemeterregel wordt bij het schaatsen op natuurlijke wijze in acht genomen. Wie heeft er zin om een schaatspunt van zijn voorganger in zijn scheen te krijgen? En dat schouder-aan-schouder schaatsen onderbinden dan? Tja, als je  met je kont op de koude grond zit bij min vijf doe je dat iedere keer in recordtijd. Zeker, het klopt dat het testen en vaccineren voor een of twee dagen is onderbroken, maar zei minister De Jonge zelf niet dat een dag, of zelfs een week, weinig storend werkt op het hele programma? Andere verstoringen in het vaccinatie- en testprogramma waren aanzienlijk ernstiger

Mijns inziens is er, ook veelal bij de media te weinig aandacht besteed aan het geluksgevoel. Eindelijk weer eens naar buiten, eindelijk weer eens lichaamsbeweging en eindelijk weer eens met je maten een sport beoefenen. Het gelukshormoon spoot bij velen bijkans de oren uit. De endorfine die vrijkomt na een perfecte schaar waarmee je je tegenstander in de luren legt, de knal in de bovenhoek, het biertje na afloop in de kantine, de grijns op je gezicht waarmee je naar huis fietst, dát gelukshormoon bedoel ik dus. Sociologen, psychologen en andere kenners van de geest constateerden bezorgd dat depressiviteit een volksziekte leek te worden. De schaatskoorts rukte bij velen de grauwsluier van somberheid weg. Niet voetbal was de belangrijkste bijzaak in het leven, maar schaatsen en winterpret. Wat kan een weekje vorst al niet teweeg brengen.

De dooi treedt in, wellicht volgend weekend heerlijk voorjaarsweer (dat zijn de verwachtingen tenminste…), ja, en ook mijn blik is gericht op het moment dat we weer binnen en of langs de lijnen kunnen staan. Dan zit die glimlach die nu op mijn hoofd gebeiteld lijkt te zijn ongetwijfeld weer op zijn plek.

Ruud Fray