Bas Ederveen (RCL): vanaf de tribune zongen toeschouwers ‘Alles voor Bassie’

Zijn voetbalcarrière omspant bijna 50 jaar, 49 om Pietje Precies te wezen. Hij werd vanwege zijn snelheid met Quicksilver S vergeleken, de viervoeter die jaar-in jaar-uit prijzen pakte. Dat deed de held van dit artikel ook, hij had een groot aandeel in de kampioenschappen die RCL van de 4e naar de 1ste klasse loodsten. Door zijn frêle gestalte en gave techniek werd hij vergeleken met Cor Verhoogt, de razendsnelle linksbuiten van UVS. Onze held laat zich met niemand vergelijken. Bas Ederveen – hij staat in het middelpunt – is Bas Ederveen en daar is er maar één van.

In de doorzonwoning, met uitzicht op de Dwarswatering, die door het coronavirus niet kussend of knuffelend wordt betreden, probeert Bas meteen de toon te zetten, zelfs de regie te nemen: ,,Alles wat je aan positiefs over mij opschrijft, wil ík niet gezegd hebben. Wanneer anderen uitspraken over mij doen, komt dat voor hun rekening.” Uw reporter houdt graag zelf het heft in handen, ook op deze druilerige middag. Eerst en vooral: Bas Ederveen mag dan in 1946 zijn geboren en dit jaar – bij leven en welzijn – zijn 74ste verjaardag vieren, de man oogt als ‘een jonge God’, een midden 50’er, pak ‘m beet, hooguit 60. Geen grammetje te veel, soepel vanuit de heupen, alert en adrem. Dat Het op Zondag ergens in 1999 hem betitelde als ‘de beste voetballer die Leiderdorp ooit voorbracht’, laat hij schouderophalend aan zich voorbijgaan. Het moment, dat dit werd gezegd echter niet: ,,Dat was bij Wik van de Wijngaard. Piet Hagenaars vierde een Kroonjaar. En Wik – een trouwer supporter van RCL bestaat er volgens mij niet – bood Piet een receptie aan, waar geweldig veel mensen op af kwamen, allemaal met een fles vieux voor het “feestvarken”. Daar hield Piet van. Ik heb toen gezegd dat Piet mij had ontdekt als middenvelder. Daar moest ik opgesteld worden, niet voor en niet achter en zeker niet in de spits. Piet had kijk op het spelletje, sindsdien voelde ik mij kiplekker op die positie.”

Honkvast

Waar Bas wel zegt voor te staan is zijn trouw. ,,Ik ben honkvast:  54 jaar met El getrouwd, ik heb 40 jaar bij KPN gewerkt en ik ben 60 jaar lid van RCL. Hoe loyaal kan een mens zijn.” Bas zag het levenslicht in een van de Aalmoeshuisjes, die stonden op de plek waar de Ruigekade begint. De eenvoudige onderkomens waren eigendom van de protestantse kerk in Leiderdorp. Een kleine behuizing? Ja! Een lage huur? Ja. De huisjes staan er allang niet meer. Ze zijn nog wel te zien op een kleurrijk tafereeltje dat de gang siert. Bas heeft oog voor dergelijke schilderijtjes. Niet zo vreemd, hij is een Weegschaal. Dat sterrenbeeld staat bekend om zijn artisticiteit, creativiteit en hang naar harmonie. Maar ook om het altijd paraat hebben van een plan B. De creativiteit vinden we terug in het soms frivole spel van Bas, eenmaal aan de bal ziet hij in een flits niet één maar twee afspeelmogelijkheden. ‘Hij denkt en handelt sneller dan wie ook in het veld,’ aldus voetbalkenner Wik. ‘Het was een feest hem als een trotse hinde, borst vooruit, over de grasmat te zien dartelen.’

Ederveen kan een glimlach niet  onderdrukken. Ook niet wanneer hij eraan wordt herinnert dat hij altijd na 90 minuten “schoon” van het veld kwam. ,,Dat verhaal klopt wel”, bekent hij, ‘kijk, ik was geen kleuner, ik ging niet als een wilde stier duels aan. Het vuile werk liet ik door andere spelers doen. Dat had veel te maken met mijn lengte, een beetje brute vent kon mij gemakkelijk onder de zoden schoffelen. Nou, daar voelde ik niets voor.” Wat hij wel gretig deed: met passjes strooien, de spits de diepte insturen, de vleugels bedienen met op maat gesneden schoten. Hoewel RCL in zijn hoogtijdagen over bij UVS vertrokken klasbakken beschikte, mannen als Leo Holl, Sjoerd Teske, Koos Haneveld en Ruud de Groot (‘Sorry, als ik namen vergeet’), bleef Bas “de lieveling van Leiderdorp”. Dat uitte zich wanneer Bas aan de  bal was, hij werd meeslepend aangevuurd. Werd Bas onvoldoende naar de zin van de aanhang  bij het spel betrokken, of bij een achterstand, werd vanaf de tribune “Alles voor Bassie” gezongen.

Ajax/Feyenoord

Aan de pui van huize Ederveen zou een bord met het opschrift “Praethuys Voetbal” niet misstaan. Het onderwerp Voetbal staat op 1, 2 en 3. RCL gaat fier aan kop, gevolgd door Feyenoord, Ajax moet genoegen nemen met het brons. Zo er kwestie is tussen El en Bas, zijn Feyenoord en Ajax daaraan schuldig. El is van Ajax. Het kan dus weleens schuren tussen beiden, maar aan het eind van de discussie vinden ze elkaar in het woordje Liefde. Dat het tweetal elkaar via het voetbal leerde kennen is niet vreemd: El (geboren Hendriks) komt van Zoeterwoude-Rijndijk. Haar veel te vroeg overleden broer Martien was secretaris van rkvv Meerburg. Omdat El en Bas jong trouwden en gingen inwonen bij de ouders van El, werd er menig balletje getrapt op het Meerburg-veld waar de koeien hun vlaaien als grammofoonplaten deponeerden.

Bas had 3 broers. Jan, de oudste en helaas overleden, voetbalde een blauwe maandag als rechtsbuiten bij RCL, hij ging al op heel jonge leeftijd de oceanen bevaren. Dan had en heb je Ton en Frans.

Moeder Ederveen had graag een paar dochters gekregen. Toen er achter elkaar jongens ter wereld kwamen, riep ze – teleurgesteld? – uit: ‘Weer een zak.’ Haar zonen kregen ook allemaal zonen, oma’s kleinkinderen vervulden met dochters eindelijk haar wens. In slechts één wedstrijd speelden de drie broers met elkaar. Zo er het spelletje “Wie van de Drie is de beste” gespeeld zou worden, zou Bas glansrijk en onder applaus mogen gaan staan. Hij debuteerde op 17-jarige leeftijd in het vlaggenschip. Ja, eenmaal daarvoor speelde hij een keer in één, maar die tellen we niet mee. Hoewel de omstandigheid hoe dat ging is wel interessant: ,,Ik had mijn wedstrijd in de A1 gespeeld, toen iemand verhit de kleedkamer binnenrende en riep: “Ben jij Bas? Opschieten, je moet mee met één.” In alle consternatie ben ik vergeten wie mij optrommelde en tegen wie we speelden.’ Eenmaal in één heeft Bas zijn plaats niet meer afgestaan. Zijn hele actieve loopbaan speelde zich op het hoogste clubniveau af.

Zaalvoetbal

Zaterdag – RCL-dag. Dat hoefde niet op de kalender te worden aangetekend. Dat zat in het systeem van het gezin. ’s Morgens kijken, aanmoedigingen en aanwijzingen geven bij de wedstrijden van de twee zoons: Richard en Patrick. Daarna met z’n allen naar pa in het 1ste, en ’s avonds met haartjes nat op de bank televisie kijken, met cola en chips. Dan is geluk heel gewoon. Tot zijn 59ste heeft Bas actief gevoetbald. Met aan het begin van het seizoen drie en later twee trainingen per week. ,,Ik voetbal zo graag”, zegt Bas, of dat niet bekend zou zijn. Om als trainer een vervolg aan de voetballoopbaan te geven, daar voelde hij niets voor. ,,Nooit geambieerd. Als trainer moet je naast veel andere kwaliteiten en eigenschappen, ook nog psycholoog zijn. Praten met jongens die je ernaast moet zetten, schouderklopjes uitdelen, spelers die het moeilijk hebben geestelijke bijstand verlenen. Dat is misschien allemaal te leren, maar ik voelde daar niets voor.” Waar hij wel voor voelde? Zaalvoetbal! Daar kwam de beweeglijke speler nog meer tot zijn recht. In een kleine ruimte de tegenstander dollen en met slimme tikjes medespelers in stelling brengen. Met het team, gesponsord door Autobedrijf Verhart en met jongens als Rob en Ted Lumoindong, Bram Brandt, Leo Holl en Sjoerd Teske, kon een keer of vier de champagne ontkurkt worden.

Jeugdleider pa Ederveen

Het waren gouden tijden toen vrouw El in de horeca van de Groenoordhallen werkte. ,,Dat was de periode dat wereldgroepen als Queen, The Police, Santana en Kiss concerten gaven in de betonnen hal, waar geen decibel naar buiten kwam”, lacht Bas. ,,Altijd uitverkocht. Fans waren van heinde en ver voor de kat zijn staart naar Leiden gekomen.” Muziekliefhebber Bas tikte tegen het keukenraam en El liet hem stiekem en snel naar binnen. Oh ja, het befaamde Zilveren Molen Toernooi heeft Bas met zijn RCL ook een paar maal gewonnen. Het kindje van de onvergetelijke Flip Massaar, die trouwens ook in de Groenoordhallen heeft gewerkt. Uiteraard komt ook pa (Anton) Ederveen ter sprake, die als jeugdleider optrad bij RCL. Bas wilde hij niet in zijn team hebben, dat vond hij niks. Maar ja, op een zaterdag moest Bas invallen bij pa’s elftal. Het werd een moeilijke wedstrijd.

Zeker nadat de scheidsrechter gedecideerd naar de stip had gewezen. Bas, bij zijn eigen team de vaste strafschoppennemer,  legde de bal al op de stip en wilde een aanloop nemen. ‘Niks daarvan,’ hoorde hij roepen. Pa wees iemand anders aan voor de 11-metertrap. Bas niet blij, de strafschop werd gemist. ,,Zie je wel”, bracht hij er toen een beetje rancuneus uit. Toen Bas tegen Sparta Nijkerk vijf keer had gescoord en dat thuis enthousiast vertelde, stond pa ook niet te klappen. ‘Je zou toch zeggen: dan is een vader trots.’ Tegen anderen sprak pa Ederveen weer “groos” over zijn zoon, maar nooit tegen Bas zelf. Een handvol goals in één wedstrijd is ook Leo Holl ooit gelukt, tegen EDO.

Steef Noorlander

Rechtspoot Bas, die met links ook goed uit de voeten kon, dankt zijn balgevoel aan het ontelbare keren trappen van een bal tegen een muur (‘Op een gegeven moment weet je welke richting de bal gaat’). Ook met een balletje aan de voet naar school, met jongens op het schoolplein een partijtje spelen en terug naar huis, weer met de bal. Er komt een gelukkig grijns op het gezicht van Bas. Hij denkt aan trainer Lazlo Szalai, ooit uit Hongarije gevlucht en bij RCL aan het werk: ,,We gingen met elkaar naar een Europacup wedstrijd in Brussel. Op de ring bij Brussel kreeg de auto panne. Nou riep Szalai bij problemen “Pietsje Pietsje Palla” en in dit geval er aan toevoegend: “Ik ga hulp halen, bij de auto blijven”. Dat deden wij niet en toen hij eindelijk terugkwam begon hij in het Hongaars te vloeken, waarvan wij alleen de woorden “Pietsje Pietsje Palla” begrepen.’

Thijs de Witt kon schieten als de beste, het leek wel of hij een granaat in zijn voetbalschoenen had: ,,Wanneer hij een vrije trap moest nemen, werd er geroepen: ‘Thijs de Witt, Thijs de Witt, een kogel en hij zit’. Dat waren tijden.” Trainers vonden het nooit prettig wanneer Steef Noorlander na een gewonnen wedstrijd de kleedkamer in kwam, de spelers hadden er geen bezwaar tegen, ze wisten het doel van zijn bezoek.

Bas: ,,Steef haalde dan 1.000 gulden uit zijn portefeuille en gaf die aan mij, ik was aanvoerder en moest het bedrag verdelen. Stonden we om elkaar heen in de WC en gaf ik ieder zijn deel. Hahaha.” Smakelijk waren ook de schalen salade die Smikkeltje van de Doeslaan na winst weleens kwam brengen. Van RCL kregen de selectiespelers niets, ja, een shirtje, voetbalschoenen moesten ze zelf kopen. Dat Bas Ederveen toch een beetje ijdel is, blijkt uit het feit, dat hij op maandagochtend als eerste De Nieuwe Leidsche Courant en Trouw probeerde te kopen. Daarin stonden de verslagen van de zaterdag ervoor gespeelde wedstrijden. Stond zijn naam in de krant? Een foto? Deze ‘recensies’ werden door El uitgeknipt in plakboeken opgeslagen.

Op 2 oktober 1987 haalde Bas de voorpagina van het Leidsch Dagblad. Het telefoonverkeer in Leiden Centrum lag plat, doordat een kermisexploitant een pen door een kabel had gestoken. KPN’er Ederveen zorgde voor een snelle oplossing, Leidens Ontzet was ontsnapt aan afgelasting. ,,Neem ze maar mee en geef ze maar aan iemand”, zeg El groothartig. Uw reporter aarzelt, inkijken wil hij ze wel, maar weggeven? Aan wie? Bas: ,,Nee, het spul blijft hier in huis. Misschien dat we de boeken, knipsels en foto’s aan iemand geven, iemand van een archief, die er iets zinnigs meedoet.”

In 2005 stopte Bas Ederveen met voetballen. Het Leiderdorps Weekblad schreef over “voetbalpensionado” en wist te vertellen dat Bas een nieuwe sport ging beoefenen, werken met postduiven. Een postduivenvereniging vroeg hem lid te worden, de buren maakten zich zorgen. Na zijn gloriejaren in het 1ste bouwde hij af bij de Veteranen. Er komt een brief tevoorschijn. Afzender: trainer John Huguenin, gedateerd 2 september 2005. Huguenin, die zijn beste jaren bij RCL had, kan niet komen naar de afscheidsreceptie van zijn pupil.

Hij schrijft onder meer: ,,Voor mij ben jij ‘Mister RCL’, jij was in alle opzichten een voorbeeld voor de jeugd. Technisch zeer goed, altijd sportief, nooit afwezig op de training, goede training- en wedstrijdinstelling. Hiermee doe ik niet overdreven.” Trainer Huguenin en RCL’ers kwamen op elkaars verjaardagen. En, Bas, pak eens één hoogtepunt uit al die wedstrijden die jij hebt gespeeld voor RCL!

Bas: ,,Dan gaan we naar 12 juni 1976. In het kader van het 50-jarig bestaan speelden we tegen Oud-Internationals. Tegen Roel Wiersma, Daan Schrijvers, Tinus Bosselaar, Sjaak Swart en Hans Kraay als een van de wisselspelers. RCL kwam op z’n sterkst in het veld: Bram Brandt (doel), achter: Ruud de Groot, Koos Haneveld, Henk en Ab Braat, middenveld: Sjoerd Teske en ik, voor: Leo van de Berg, Dick van der Bijl, Leo Holl en Wally van Haver. De wisselspelers waren David Brandt en Fred Pleijter. Wij verloren met 0-2. Geen drama, natuurlijk. Weet jij tegenover wie ik stond? Je gelooft het niet. Abe Lenstra.” Het jubileum had nog een happy end voor Bas: met lotnummer 2061 won hij een vleespakket.

Foto’s: J.P. Kranenburg en archief Bas Ederveen